Αρκετοί λένε ότι ένα πρακτικό μυαλό δεν μπορεί να συμβαδίσει με ένα καλλιτεχνικό, ότι ένας επιστήμονας δεν μπορεί παράλληλα να είναι και άνθρωπος της τέχνης, πόσο μάλλον ποιητής, που είναι μία έννοια λίγο πιο αφηρημένη. Κι όμως, η Στέλλα Ζερβάκη τους διαψεύδει, όντας μία γενική χειρουργός που θα μπορούσα να πω ότι γράφει εξαιρετική ποίηση. Για αυτή άλλωστε θα μας μιλήσει σήμερα, όπως και για τη συλλογή της με τίτλο «Ταξίδι του εγώ στο τώρα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μετρονόμος.
Είστε έτοιμοι να κάνετε μια βουτιά στους στίχους της;
1) Καλώς σε βρήκα Στέλλα!! Καταρχάς, θέλω να μου πεις ποια ήταν η αφορμή για να ξεκινήσεις την πορεία σου στον συγγραφικό χώρο.
Σ.Ζ. : Καλησπέρα Δημήτρη και ευχαριστώ για την πρόσκληση. Δεν υπήρχε ακριβώς μία αφορμή, γεννήθηκε σαν ανάγκη από την καθημερινότητα. Αυτό που ίσως υπήρχε και το κατάλαβα εκ των υστέρων ήταν μία ώθηση, σαν σπρώξιμο προς την ποίηση από τα βιβλία που διάβαζα όταν έγραψα το πρώτο μου ποίημα.
2) Η ποίηση είναι ένα ομολογουμένως δύσκολο μονοπάτι. Εσύ, πώς αποφάσισες να το ακολουθήσεις;
Σ.Ζ. : Η ίδια η ποίηση δεν είναι απόφαση, είναι κάτι που κάνω αυθόρμητα. Οι συγκινήσεις όταν τις βιώνω γεννούν ποιήματα. Με τη λέξη συγκίνηση εννοώ από μία μικρή λεπτομέρεια όπως η κουρτίνα της ανοιχτής μπαλκονόπορτας που κινείται με το καλοκαιρινό αεράκι, μέχρι τις έντονες συγκινήσεις όπως ο θάνατος. Αυτό που ήταν μια συνειδητή και δύσκολη απόφαση, ήταν να μοιραστώ τα ποιήματα μου, δηλαδή να μπω στη διαδικασία της έκδοσης. Τελικά αποφάσισα να το επιχειρήσω, όπως γράφω και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, διότι γράφω από ανάγκη για αληθινή επικοινωνία. Θεωρώ ότι δεν είμαι ο μόνος άνθρωπος που δυσκολεύεται να αποδεχτεί τη σύγχρονη ζωή. Πολλοί είναι εκείνοι που προσπαθούν να κλείσουν τα μάτια τους μπλοκάροντας κάθε συναίσθημα μπροστά στην πραγματικότητα ώστε να συνεχίσουν να πορεύονται, άλλοι τα παρατάνε και μηδενίζουν την αξία της ζωής, άλλοι γίνονται ατομικιστές και κυνικοί. Η ποίηση με βοήθησε να αντικρίζω την πραγματικότητα με ένα πέπλο που την κάνει διαχειρίσιμη αλλά όχι απαρατήρητη. Θέλησα να επικοινωνήσω αυτή την ‘γνώση’, ελπίζοντας με αυτόν τον τρόπο ότι η διαφορετικότητα μας θα μας ενώσει αντί να μας αποξενώσει.
3) Ποιες οι επιρροές σου, ποιους ανθρώπους της λογοτεχνίας θαυμάζεις;
Σ.Ζ. : Πολλούς ανθρώπους της λογοτεχνίας θαυμάζω, επηρεάζομαι ίσως περισσότερο από τους αγαπημένους μου οι οποίοι είναι αυτοί που με εκφράζουν περισσότερο. Αγαπημένοι ποιητές είναι πολλοί, ξεχωρίζω τον Λειβαδίτη διότι καταφέρνει να μου δημιουργεί εικόνες που είναι κάτι που χρειάζομαι για να νιώσω και τον Τ.Σ Έλιοτ γιατί παίζει με την έννοια του χρόνου. Αγαπημένοι συγγραφείς επίσης είναι πολλοί. Αυτοί που με επηρέασαν περισσότερο είναι η Βιρτζίνια Γουλφ, ο Χέρμαν Έσσε, ενώ τιμητική θέση στην καρδιά μου έχει ο Νίτσε, που τον νιώθω πιο πολύ από φιλόσοφο ως λογοτέχνη και ψυχολόγο.
4) Λογική ή συναίσθημα; Ποιο από τα δύο παίζει κυρίαρχο ρόλο στα γραπτά σου;
Σ.Ζ. : Πάντα θαύμαζα τους ανθρώπους που εξέφραζαν τα συναισθήματα τους και φυσικά την τέχνη. Ως γιατρός έμαθα να λειτουργώ κυρίως με τη λογική καθώς περνούσα περισσότερο χρόνο στη δουλεία μου. Θυμάμαι μετά τις πρώτες μου 24ώρες εφημερίες σαν νέα ειδικευόμενη στο Παρίσι, πριν ξεκινήσω το γράψιμο, προτιμούσα αντί να κοιμάμαι, σε μία σωματική κατάσταση που δεν είχα την ενέργεια να σκεφτώ, να πηγαίνω στις εκθέσεις, να ηρεμώ σε ένα παγκάκι στους λευκούς διαδρόμους ενός μουσείου κοιτώντας ένα πίνακα και ακούγοντας μουσική. Δεν ήταν λογικό. Η λογική μου έλεγε να κοιμηθώ ώστε να αντέξω την επόμενη μέρα, όμως συγχρόνως ένιωθα ότι είχα ανάγκη να εξισορροπηθούν τα βιώματα της προηγούμενης μέρας με την αισθητική ενός έργου τέχνης. Όλοι μέσα μας έχουμε μία λογική και μία συναισθηματική ενόρμηση και επιλέγουμε μία από τις δύο ως βασικό χαρακτηριστικό μας. Ύστερα από μια εσωτερική πάλη με τα ‘πρέπει’ των καθημερινών υποχρεώσεων, αλλά και θέλοντας να μείνω ειλικρινής με τον εαυτό μου, επέλεξα να σκέφτομαι πως δεν υπάρχει ανωτερότητα της λογικής ή του συναισθήματος. Υπάρχει η ανωτερότητα της σύζευξης τους και ελπίζω να επικοινωνώ αυτό το επιχείρημα με το έργο μου.
5) Είναι δύσκολο ή εύκολο για εσένα κάθε φορά, να μετατρέψεις τις σκέψεις σου σε στίχους;
Σ.Ζ. : Ομολογώ ότι δεν είναι εύκολο, δεν είμαι πάντα σίγουρη ότι θα αναγνωριστούν οι σκέψεις που θα ήθελα να μεταφέρω. Παρόλα αυτά πιστεύω πως η ποίηση υπάρχει κυρίως για να προκαλεί συναισθήματα. Οι λέξεις στην καθημερινή τους χρήση έχουν συγκεκριμένη, πρακτική χρήση και αξία. Όταν διαβάζουμε ποίηση αλλάζουν ρόλο, αποκτούν πλαστικότητα, διευρύνονται. Προσωπικά, όπως και ο αγαπημένος μου ποιητής, προσπαθώ να μεταφέρω τις εικόνες που με ‘ταρακούνησαν’ και να αφήσω ελεύθερο τον αναγνώστη να έχει τις δικές του σκέψεις, βιώματα, αισθήματα πάνω σε αυτές τις εικόνες.
6) Ας μιλήσουμε για το “Ταξίδι του εγώ στο τώρα”. Τι σημαίνει για εσένα αυτή η ποιητική, ποια τα συναισθήματά σου κρατώντας τη στα χέρια σου και γνωρίζοντας ότι είναι δικό σου παιδί;
Σ.Ζ. : Νιώθω ότι το έργο μου δεν μου ανήκει πλέον, είναι εκεί έξω για όποιον θέλει να το κάνει δικό του. Όταν διαβάζω το ‘Ταξίδι του εγώ στο τώρα’, θυμάμαι ακριβώς τις στιγμές που γράφτηκε το κάθε ποίημα, χαμογελάω με τη σκέψη ότι αυτές οι στιγμές που ανήκουν πλέον στο παρελθόν, ξαναγεννιούνται στο παρόν με την ανάγνωσή τους ακόμα και από εμένα. Έτσι ο χρόνος παίρνει μία διαφορετική διάσταση χωρίς αρχή και τέλος.
7) «Νιώθω με αναμνήσεις ζω, με αυτές αποκοιμούμαι…Στις φλέβες μου γενιές κυλούν και εγώ κυλώ μαζί τους…» Συντροφιά ή εχθρός οι θύμησες; Τι είναι αυτό που τις ξεχωρίζει;
Σ.Ζ. : Πάντα συντροφιά, άλλοτε καλή, άλλοτε κακή, αλλά πάντα συντροφιά! Πάνω τους βασίζομαι για να πορευτώ στο μέλλον. Ο τίτλος του βιβλίου είναι η απάντηση σε αυτή την ερώτηση. Οι αναμνήσεις μας ωθούν σε μία διαρκή, συνειδητή επανεξέταση του παρόντος με στόχο την ανάπλαση του προς το μέλλον. Όπως έλεγε ο Μπέρξον, εάν ο άνθρωπος έχει ως ύψιστο θρίαμβο της ζωής τη δημιουργία, καλλιτέχνης ή μη, τί πιο λογικό από το να δημιουργεί το μέλλον βασιζόμενος στις εμπειρίες του, να δημιουργεί πολλά αντλώντας από λίγά και να διευρύνεται αδιάκοπα συνεισφέροντας στον πλούτο της ζωής στον κόσμο.
8) «Και έγινες εσύ ουρανός. Και εκείνος μαύρος ωκεανός. Αέναα μαζί του στροβιλίζεσαι. Στο άπειρο μαζί του αναμιγνύεσαι…» Αυτό είναι λοιπόν η αγάπη, συμπλήρωμα ο ένας του άλλου; Υπάρχει άραγε αυτή η έννοια στον κόσμο μας;
Σ.Ζ. : Θεωρώ ότι υπάρχει, δεν είναι εύκολο να την νιώσουμε. Ίσως ένας δρόμος προς την αναγνώριση της αγάπης να είναι η τέχνη. Εδώ επηρεάζομαι σίγουρα από την ‘ιατρική λογική’ μου, που θέλει να δώσει μία ‘λύση’, μία ‘θεραπεία’. Μπορεί να κάνω λάθος. Όπως όταν κοιτάμε την θάλασσα και νιώθουμε ότι κάπου στον ορίζοντα ενώνεται με τον ουρανό, ενώ γνωρίζουμε ότι δεν συμβαίνει, έτσι είναι και η αγάπη κατά τη γνώμη μου. Μία κοινή συνείδηση που δεν φαίνεται αλλά την νιώθεις κάποιες στιγμές, που πηγάζει από τον άνθρωπο και τον συνδέει με τη περιβάλλον του.
9) Ποιες είναι οι φιλοδοξίες σου από αυτό το ταξίδι;
Σ.Ζ. : Οι προσωπικές φιλοδοξίες είναι απλά να συνεχίσω το ταξίδι του οποίου δεν γνωρίζω τον προορισμό.
Οι αντικειμενικές φιλοδοξίες μου, είναι το ‘Ταξίδι του εγώ στο τώρα’:
Να προσφέρει μία διέξοδο, που είναι αυτή της συγγραφής και της ανάγνωσης, χρησιμοποιώντας τον καλλιτέχνη που κρύβουμε μέσα μας, για να πορευόμαστε στον κόσμο με τα μάτια ανοιχτά και με κριτικό βλέμμα. Όπως έλεγε ο Μπρέχτ, ‘μονάχα η πραγματικότητα μπορεί να μας μάθει πώς την πραγματικότητα να αλλάξουμε’.
Να δημιουργήσει και άλλα πρότυπα, όχι απαραίτητα επειδή είναι καλυτέρα, αλλά να υπάρχει η γνώση ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι ύπαρξης. Γίνεται να είμαστε λογικοί με συναίσθημα και να επιβιώνουμε στο σύγχρονο δυτικό κόσμο παραμένοντας πιστοί στις αξίες μας, με κεντρική αξία την ανθρώπινη ζωή.
Τέλος, ελπίζω οι αναγνώστες απλά να νιώσουν μέσα από τα ποιήματα κάτι δικό τους που όμως μας ενώνει.
10) Θα ήθελες να μας πεις αν υπάρχει κάτι που να ετοιμάζεις αυτή τη περίοδο, να μοιραστείς μαζί μας τα μελλοντικά σου σχέδια;
Σ.Ζ. : Πάντα γράφω. Γράφω όταν γεννιέται η ανάγκη στα ‘notes’ του κινητού μου. Ύστερα, όταν νιώσω έτοιμη, κάθομαι μόνη και καθαρογράφω σε σελίδες με κόκκινο στυλό τα ποιήματα που έχουν γραφτεί. Δεν γνωρίζω πότε θα έρθει αυτή η στιγμή ξανά, αλλά θα έρθει.
Στέλλα, σε ευχαριστούμε πολύ για το χρόνο που μας διέθεσες και σου ευχόμαστε ολόψυχα κάθε επιτυχία στο έργο σου!!!
Γεννήθηκα στην Αθήνα το 1990. Ο πατέρας μου ήταν στρατιωτικός και κάθε χρόνο μετακομίζαμε με αποτέλεσμα να μην έχω μία σταθερή κατοικία. Σπούδασα Ιατρική στη Θεσσαλονίκη και από το 2015 ζω στο Παρίσι, όπου εργάζομαι ως γενική χειρουργός. Ξεκίνησα να ασχολούμαι με την ποίηση πριν από πέντε χρόνια κατά τη διάρκεια της ειδικότητας μου. Τον Νοέμβριο του 2021, εκδόθηκε η πρώτη μου ποιητική συλλογή, ποιήματα της οποίας κέρδισαν το 4ο βραβείο στον 7ο Διαγωνισμό Ποίησης Κ.Π. Καβάφης. Σήμερα συνεχίζω να εργάζομαι ως γενική χειρουργός και όσον αφορά την ενασχόληση μου με την ποίηση, είναι μία ανάγκη που με συνοδεύει παντού.
Μάθετε περισσότερα για τη Στέλλα εδώ:
Για την ομάδα του Authoring Melodies
Δημήτρης Μπονόβας